Daban ağrısı nədir və niyə yaranır?
Daban ağrısı nədir və niyə yaranır?
Daban ağrısı – gündəlik hərəkətliliyi əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdıran və müxtəlif səbəblərlə meydana çıxan geniş yayılmış ortopedik problemdir. Adətən ayağın alt hissəsində və ya arxasında hiss olunur və sadə yorğunluqdan tutmuş ciddi iltihabi proseslərə qədər səbəbləri ola bilər. Əgər daban ağrısı uzun müddət davam edirsə, bu artıq bədənin xəbərdaredici siqnalıdır və mütləq mütəxəssisə müraciət olunmalıdır. Xüsusilə səhərlər, ilk addımlar zamanı yaranan ağrılar plantar fasiit, daban dikəsi və ya Axilles vətərinin iltihabı ilə əlaqəli ola bilər.
Ən çox rast gəlinən daban ağrısı səbəbləri
Daban ağrısı müxtəlif mexanizmlərlə inkişaf edə bilər: toxuma zədələnməsi, vətər gərginliyi, sümük çıxıntıları və ya sinir sıxılmaları. Ən yayılmış səbəblərdən biri plantar fasiitdir – bu zaman daban sümüyünü ayaq barmaqları ilə birləşdirən fasiya zolağı iltihablanır. Bundan əlavə, Axilles tendonunun zədələnməsi, bursit, gut, artrit, daban dikəsi (spurları), travma, infeksiya və ya həddindən artıq fiziki yüklənmə daban ağrısına səbəb ola bilər. Uzun müddət hündürdaban və ya uyğun olmayan ayaqqabı geyinmək də bu problemi dərinləşdirir.
Daban ağrısı risk faktorları kimlərdə daha çoxdur?
Daban ağrısı riski bir sıra amillərlə artır. Ayaq quruluşu düzgün olmayan insanlarda – yastı ayaqlarda və ya yüksək qövsə malik ayaqlarda bu problemlə daha çox rastlaşılır. İdmançılar, xüsusilə qaçışla məşğul olanlar, rəqqasələr, futbolçular və uzun müddət ayaqüstə qalan şəxslər bu riski daşıyır. Bundan başqa, artıq çəki və piylənmə daban ağrısı ehtimalını artırır. Düzgün olmayan idman ayaqqabısı seçimi, ayaqları dəstəkləməyən ortopedik içliklərdən imtina və məşq zamanı qeyri-bərabər yük paylaşımı da əsas səbəblər sırasındadır.
Daban ağrısı zamanı müşahidə olunan simptomlar
Daban ağrısı yalnız ağrı ilə deyil, həm də sərtlik, qızartı, şişkinlik, hərəkət məhdudluğu və iltihab əlamətləri ilə müşayiət oluna bilər. Xüsusilə səhərlər yataqdan qalxarkən və ya uzun müddət hərəkətsiz qaldıqdan sonra ilk addımlar zamanı ağrı güclənə bilər. Bəzən ayağın qövsü boyunca yayılan və ya ayaq barmaqlarını əyərkən pisləşən ağrı da müşahidə edilir. Axilles vətərində və dabanın arxa hissəsində iltihab nəticəsində toxunma zamanı ağrılı şişlik yarana bilər. Bu simptomlar daban ağrısının səbəbinə uyğun müalicənin vacibliyini göstərir.
Daban ağrısı diaqnostikası və düzgün qiymətləndirilməsi
Əgər daban ağrısı uzun müddət davam edirsə və ya şiddətlidirsə, ortoped-travmatoloq həkiminə müraciət mütləqdir. Diaqnostika zamanı həkim ayağın strukturuna baxır, palpasiya ilə ağrılı nöqtələri müəyyən edir, həmçinin xəstəni yeritmək, ayaqüstə dayanmaq və digər hərəkətlərə yönəldərək müşahidə aparır. Zərurət olduqda rentgen, MRT və ya ultrasəs müayinəsi təyin oluna bilər. Bu metodlar vasitəsilə plantar fasiit, daban dikəsi, bursit və digər daban ağrısına səbəb olan patologiyalar dəqiq aşkar edilir və effektiv müalicə planı hazırlanır.
Daban ağrısı üçün müalicə üsulları
Daban ağrısı səbəbindən asılı olaraq müxtəlif yollarla müalicə oluna bilər. Ən geniş yayılmış üsullar:
-
Ağrıkəsici və iltihabəleyhinə dərmanlar
-
Ortopedik içliklər və daban dəstəyi ilə ayağın yükünün azaldılması
-
Fizioterapiya – əzələlərin və vətərlərin elastikliyinin artırılması üçün məşqlər
-
Buz terapiyası – ağrı və şişkinliyi azaltmaq üçün
-
Mütəmadi istirahət – ayağın bərpası üçün vacibdir
Cərrahi müdaxilə yalnız konservativ müalicəyə cavab verməyən ağır daban ağrısı hallarına tətbiq olunur.
Daban ağrısı qarşısının alınması və profilaktika
Daban ağrısı probleminin qarşısını almaq üçün əsas tövsiyələrə düzgün ayaqqabı seçimi, ortopedik dəstəkli içliklərdən istifadə, idman ayaqqabılarının mütəmadi yenilənməsi və həddindən artıq fiziki yüklənmədən qaçmaq daxildir. Eyni zamanda, artıq çəkidən azad olmaq və ayaq əzələlərini gücləndirən məşqlər etmək çox vacibdir. Ayaqların gündəlik baxımı, gərmə hərəkətləri və zəruri hallarda profilaktik müayinələr daban ağrısı riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır və həyat keyfiyyətini yüksəldir.
